فلسفه غیبت
الف. رهایی از پیمان با طاغوت ها
برخی از امامان بنا به شرایط ومقتضیات ویژه اجتماعی و برای تأمین مصالح امت اسلامی با برخی حاکمان ناحق، پیمان‌ها و تعهدهای دوجانبه‌ای برقرار می‌کردند. در برخی حدیث‌ها آمده است غیبت امام مهدی (ع)، برای رهایی ایشان از تعهد و پیمان با سرکشان و طاغوت های دوره های گوناگون است. کلینی در کافی می نویسد: هشام بن سالم از امام صادق(ع) نقل می کند که فرمود: «قائم(عج) قیام کند در حالی که پیمان، قرار و بیعتی با هیچ کس نداشته باشد(وامدار کسی نباشد)»3
ب. حفظ امام عصر(عج)
بررسی وضعیت سیاسی‌ـ اجتماعی هریک از امامان، ما را به این نکته رهنمون می‌کند که حاکمان غاصب هم‌دوره امامان، چنان عرصه را بر فعالیت‌های تبلیغی شیعه تنگ کردند که حتی امام عسکری, پدر شریف امام عصر(ع)، نتوانست در طول عمر شریفش، به زیارت حج مشرف شود. بررسی سن امامان هنگام شهادت، گواه این مسأله است که خلفا, بقای خود را در از بین بردن آنان می دانستند. از این رو پیش از ولادت حضرت مهدی(عج)، خانه امام حسن عسکری(ع) و حتی زنان آن حضرت، چنان در کنترل جاسوسان معتمد خلیفه عباسی بود که به امر پروردگار، آثار حمل در مادر بزرگوار آن حضرت آشکار نبوده است. کلینی در کافی چندین حدیث در این‌باره ذکر می‌کند که یکی از آن‌ها چنین است: زراره می‌گوید: شنیدم امام صادق(ع) می‌فرمود: «برای آن جوان (یعنی امام مهدی(ع)) غیبتی است پیش از قیامش». زراره دلیلش را می‌پرسد؛ امام می فرماید: «بیم دارد ـ و با دست خود به شکم مبارکش اشاره کرد ـ » یعنی برای حفظ جانش، غائب می‌شود.
ج. آمادگی جهانیان
قرآن کریم در آیه 30 سوره بقره هنگام نقل داستان خلقت حضرت آدم(ع)، اعتراض فرشتگان به خدا درباره آفریدن انسان را متذکر می شود: «به یاد‌آر آن‌گاه که خدا به فرشتگان گفت: من در زمین جانشینی خواهم گماشت. گفتند: آیا کسانی را خواهی گماشت که در زمین فساد کنند و خون ریزند؟ ... خدا فرمود: من چیزی (از اسرار آفرینش بشر) را میدانم که شما نمی‌دانید».
بی شک از ابتدای خلقت انسان، زمینِ سراسر خوبی، نیکی و پرستش خدا، آرزوی فرشتگان و انسان‌ها بوده است. حکومت واحد جهانی امام عصر(ع) دربردارنده همه خوبی‌ها و فضایل امت‌های پیشین است. هر خوبی، کمال و نعمت بهشتی که قابلیت موجود شدن در زمین و عالم ماده را دارد، در آن دوره پدیدار می‌شود. از این رو گسترش و استقرار این حکومت، زمینه و آمادگی جهانی را لازم دارد (تا این جا بخشی از پاسخ پرسش سوم نیز روشن می‌شود ). از این روی در روایت‌ها مؤمنان ثابت قدم در هنگام غیبت، ستوده شده اند و عبادت هایشان، بهترین عبادت‌ها دانسته شده است.
